Moderne Literatuur boek 2 - Woesten; Kris van Steenberge

Opdracht 1 – Standaardbeschrijving

Titelbeschrijving

Auteur: Van Steenberge, Kris
Titel: Woesten
Plaats van uitgave: Antwerpen
Jaar van uitgave: 2014 (4^e druk)
Eerste druk: september 2013
Aantal pagina’s: 382

Genre

Dit boek is duidelijk een historische roman, aangezien het zich afspeelt in de Eerste Wereldoorlog, maar ik beschouw het ook als een psychologische roman.

Samenvatting

Het boek 'Woesten' bestaat eigenlijk uit 5 delen. Het verhaal begint rond het jaar 1900, vlak voor de Eerste Wereldoorlog, en eindigt na de oorlog. Het verhaal speelt zich af in het Vlaamse dorp Woesten.

In deel één leren we het personage Elisabeth Mazereel kennen. Elisabeth is 15, nog een vrouw in wording en de knappe dochter van de plaatselijke smid. Elisabeth valt op tussen de kwezels van het dorp, net als mijnheer Funke, de vreemdeling uit Duitsland. Na hun eerste ontmoeting mag Elisabeth boeken lenen van Funke. Elisabeth bezoekt hem vaak en ze hebben dan gesprekken over kunst, literatuur en de boeken die hij haar voorlegt. Elisabeth is verliefd op Hendrik maar mag niet met hem om gaan van haar ouders omdat hij uit een armoedige en gewelddadige buurt komt.

Dan ontmoet Elisabeth Guillaume Duponselle, een dokter uit de stad. Hij vraagt haar na een aantal maanden ten huwelijk achter de mesthoop omdat ze in verwachting is. Elisabeth bevalt van een tweeling. De eerste jongen in een prachtige knul die Valentijn wordt genoemd. De tweede jongen is een gedrocht, hij is mismaakt en het ziet ernaar uit dat hij snel zal overlijden. Guillaume neemt niet eens de moeite 'het gedrocht' een naam te geven, daarom wordt hij Nameloos genoemd. Dan gebeurt wat niemand verwacht: Nameloos haalt het. Zijn vader trekt Valentijn voor en doet net alsof Nameloos niet bestaat, in tegenstelling tot Elisabeth, die hem veel liefde en aandacht geeft.

Het gaat niet goed tussen Elisabeth en Guillaume. Elisabeth blijft in het geheim met mijnheer Funke afspreken en maakt kantwerk voor de heiligenbeelden in de kerk van de pastoor om geld te verdienen om naar Engeland te kunnen vertrekken. Uiteindelijk ziet Elisabeth wanneer ze haar kantwerk naar de pastorie wil brengen iets schokkends. Later blijkt ze gezien te hebben dat Nameloos misbruikt werd door de pastoor. Vlak daarna wordt ze vermoord.

In deel twee van het verhaal wordt de situatie beschreven vanuit het oogpunt van de uiterst autistische Guillaume. Zijn vader komt jong om het leven en Guillaume raakt daardoor getraumatiseerd. Zijn fortuinlijke moeder plaatst hem op een internaat en later gaat hij medicijnen studeren. Hij wil chirurg worden, maar blijkt daar niet geschikt voor te zijn, en dus wordt hij maar dokter. Dan ontmoet hij Elisabeth en wil met haar trouwen omdat hij haar zwanger gemaakt heeft. Zijn moeder is het niet eens met zijn keuze voor de dorpse Elisabeth en daardoor steunt ze hem niet langer, ook niet op financieel gebied. Guillaume's toekomstplannen om in de stad een praktijk op te zetten vallen in duigen en dus blijven Elisabeth en Guillaume in Woesten en wordt het contact met Guillaume's moeder verbroken. Guillaume gaat steeds meer drinken en wordt alcoholist en aan het einde van dit deel van het boek lijkt het erop dat hij Elisabeth vermoordt. Dit blijkt later niet zo te zijn.

Uiteindelijk gaat hij na al de verdenkingen het leger in als arts omdat de oorlog is begonnen. Aan het eind van het deel redt hij een soldaat die later Valentijn blijkt te zijn en pleegt hij vervolgens een soort zelfmoord door zich dood te laten schieten.

In deel drie worden de gebeurtenissen beschreven vanuit het oogpunt van Nameloos. Hij draagt dagelijks een voile, kan niet praten en wordt compleet genegeerd door zijn vader. Hij blijkt wel heel slim te zijn en leert snel. Hij mag niet meer naar school nadat dat na korte tijd uit de hand is gelopen. Daarom maakt hij het huiswerk voor zijn iets minder slimme broer Valentijn. Hij gaat veel om met zijn broer, maar naarmate Valentijn ouder wordt, krijgt hij meer aandacht voor Violette dan voor hem. Nameloos wordt op een gegeven moment gevraagd om klusjes te doen voor de pastoor. Na een tijdje worden het meer dan klusjes en wordt Nameloos gedurende lange tijd door de pastoor seksueel misbruikt. Op een keer komt Elisabeth de pastorie binnen en ziet ze hoe Nameloos misbruikt wordt. Vlak daarna is haar begrafenis. Dan gaat Nameloos het klooster in, waar hij zich erg thuis voelt. Dit deel van het verhaal eindigt wanneer hij een brief krijgt van Valentijn die hem wil ontmoeten.

In deel vier speelt Valentijn de hoofdrol. Hem wordt zijn hele leven verteld hoe mooi hij wel niet is. Op een gegeven moment wordt hij verliefd op Violette, met wie hij eigenlijk niet om mag gaan van haar vader omdat hij van een te lage stand komt. Valentijn wordt constant gepusht door Guillaume om goed te presteren op school, maar hij kan niet goed meekomen en heeft meer aandacht voor zijn lichaam en de meisjes. Na een tijdje moet hij gaan studeren. Hij haalt zijn diploma omdat hij zijn grootmoeder, de moeder van Guillaume, inschakelt. Zij is dol op hem en via haar netwerk aan sociale contacten koopt ze mensen om zodat Valentijn zijn diploma krijgt. Valentijn verdenkt zijn vader van de moord op zijn moeder. Daarna breekt de oorlog uit en gaat hij, tegen de zin van Violette, het leger in. Op een dag deelt hij het bed met een hoer die hem vertelt over ene Hendrik die ook uit Woesten kwam en constant huilde om een Elisabeth. Valentijn raakt betrokken bij een explosie aan het front en wordt gered door een arts die hij onmiddellijk herkent als zijn vader. Hij raakt beide benen kwijt en gaat wonen in Engeland bij weduwe Edwards. Op een dag komt Violette hem ophalen om hem mee te nemen naar Vlaanderen. Valentijn moet contact opnemen met Nameloos, want mijnheer Funke heeft aan de zonen van Elisabeth zijn gehele grote fortuin nagelaten voordat hij zelfmoord pleegde in zijn cel nadat hij verdacht was van de moord op Elisabeth. Het deel eindigt wanneer Valentijn bij de notaris geweest is en op weg is naar de kerk om Nameloos te ontmoeten. Tot die tijd denkt Valentijn dat Guillaume zijn moeder heeft vermoord.

Het laatste deel van het verhaal wordt vanuit het oogpunt van Valentijn en Nameloos beschreven. Ze ontmoeten elkaar, regelen de erfenis en gaan weer in de oude smidse wonen. Daarna wil Valentijn op zoek naar Hendrik omdat hij verwacht dat Hendrik meer weet over de dood van zijn moeder door wat de hoer hem vertelde. Ze komen erachter dat de pastoor die ook Nameloos meerdere malen seksueel misbruikt heeft, Elisabeth heeft vermoord. Uiteindelijk vermoordt Hendrik de pastoor en gaan Valentijn en Nameloos in Engeland wonen, waar ze een hotel starten.[1]

---

[1] Bron: Leesdossier oud-leerling: Thamar de Jong; URL: http://leesdossierthamardejong.blogspot.nl/2014/09/kris-van-steenberge-woesten_20.html

Opdracht 2 – Eeuwigheidswaarde?

De achterflap van dit boek vertelt het volgende: “De negentiende eeuw loopt ten einde. Elisabeth, dochter van de smid, huwt met de jonge arts Guillaume Duponselle. Het zal geen gelukkig huwelijk worden. Als Elisabeth acht maanden later van een tweeling bevalt, blijkt de eerstgeborene een prachtige zoon, Valentijn. Het tweede kind is zo mismaakt dat Guillaume hem weigert een naam te geven. Toch blijft Nameloos in leven. Omdat zijn verschijning zijn vader en de dorpelingen doet huiveren, gaat Nameloos gesluierd door het leven. Dan doet de Eerste Wereldoorlog zijn intrede.” Dit is een goede samenvatting van eigenlijk alleen het eerste deel van de vijf delen die waarin het boek is verdeeld. Toch komen hierin alle drie de argumenten voor waarom dit boek een bepaalde eeuwigheidswaarde heeft. Ik heb dit boek gelezen op aanraden van mijn docent Nederlands, dhr. Philipsen en het is mij erg goed bevallen. Dit zou een extra reden kunnen zijn waarom ik dit boek als eeuwigheidswaardig beschouw.

Setting

Dit boek speelt zich af vlak voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog. De setting van het verhaal is dus afkomstig uit begin vorige eeuw. Dat betekent dat dit boek al een eeuwigheidswaarde heeft, want het is meer dan 100 jaar geleden dat de oorlog begon. Het boek is echter in 2013 geschreven, dus of het over zo’n lange tijd nog steeds gelezen wordt is nog maar de vraag. Ik denk echter van wel, juist omdat het over een deel van onze geschiedenis staat. Je zou er namelijk ook informatie uit kunnen halen, bijvoorbeeld over hoe de mensen echt nog in dorpjes woonden en sommigen nog niet beter wisten dan dat hun dorp en de omliggende dorpen de wereld waren. En in een dorp vol dorpelingen, of de “kwezels” zoals Elisabeth ze noemt kun je natuurlijk niet om het dorpsgefluister heen. Ook daarin zit eeuwigheidswaarde, dit naar mijn mening namelijk echt een typisch verhaal. Dit typische in combinatie met de historische aspecten die in het boek zijn verweven, maken dit boek naar mijn mening eeuwigheidswaardig.

Genre en de inhoud

Wat erg kenmerkend is voor dit boek, is de inhoud en het genre. Het is een historische roman, en zoals ik al in de vorige alinea heb besproken is dit erg belangrijk. Dit boek is echter niet alleen een historische, maar ook een psychologische roman. Iemand zou het standpunt in kunnen nemen dat een verhaal een grote eeuwigheidswaarde heeft als het verhaal tijdloos is of veel tijdloze factoren heeft. Ik ben het hier echter niet mee eens, want dit verhaal is niet bepaald tijdloos en is toch eeuwigheidswaardig. Dit komt doordat dit boek ook een psychologische roman is. Het verhaal over Elisabeth, Guillaume, hun mislukte huwelijk, de geboorte van de kinderen, Valentijn en Nameloos is wel tijdloos. Bijvoorbeeld dat Elisabeth vermoordt wordt en dat er een groot mysterie omheen hangt, hierover zou je 1000 jaar nog kunnen schrijven en lezen.

Schrijfstijl

Wat ik erg bijzonder aan dit boek vind, is dat het vijf delen heeft. In elke deel loopt er een nieuwe verhaallijn, maar het speciale is dat die verhaallijnen allemaal over mensen gaan die een lid zijn van de familie. Het eerste boek dus over Elisabeth, het tweede boek over Guillaume, het derde boek over Valentijn, de vierde over Nameloos en de vijfde over zowel Nameloos als Valentijn. In elk deel wordt de hoofdpersoon zo beschreven, dat je een sympathie voor zij krijgt, terwijl dat je in het vorige deel heel negatief over een personage dacht. Door deze manier van schrijven wordt er heel erg gespeeld met je mening over karakters, waardoor je het boek in een ruk wilt uitlezen. Zo kreeg ik bijvoorbeeld een enorme antipathie voor Guillaume, omdat hij Elisabeth achter de mesthoop ten huwelijk vroeg op manier alsof hij vroeg of ze even iets kon aangeven. Ik kreeg echter weer een sympathie voor het kleine jongetje Guillaume, wier vader is gestorven. Ik vind het heel knap en bijzonder als je als schrijver zo goed met iemands mening kan spelen en dat is voor mij nogmaals een bevestiging dat dit boek zeker eeuwigheidswaardig is.

Dit boek is sterk en goed geschreven, dat ik in een keer door wilde lezen. Dit is denk ik het sterkste punt van het boek, er staat ook niet voor niets dit op de achterflap: “Hartverwarmend. Sterk debuut. Verhelderend, slim gedaan.” Dit is ook mijn belangrijkste argument waarom dit boek een eeuwigheidswaarde heeft, omdat mensen bij het lezen van dit boek worden meegenomen in het verhaal en een mening vormen over personages, zoals de schrijver dat wil. Dit boek is zeker de moeite waard om te lezen, niet alleen omdat ik vind dat het eeuwigheidswaardig is, maar omdat het een ontzettend goed boek is met ook veel afwisseling en een redelijk vlot verteltempo. Vooral dit laatste zorgt ervoor dat je blijft doorlezen.